Source for text: Greek Ministry of Culture
Στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, επί της οδού Αγίας Σοφίας και βόρεια από τον ομώνυμο ναό σώζεται ο ναός της Αχειροποιήτου του οποίου η χρονολογία ανέγερσης τοποθετείται γύρω στα μέσα του 5ου αι. Το μνημείο υπέστει αρχιτεκτονικές επεμβάσεις ήδη από τον 7ο αιώνα, ενώ μια ακόμα σημαντική φάση επεμβάσεων χρονολογείται στα όψιμα βυζαντινά χρόνια (14-15ος αι.)
Η Αχειροποίητος εντάσσεται στον τύπο της τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής με υπερώα, η οποία καταλήγει στα ανατολικά σε ημικυκλική αψίδα. Στα δυτικά υπάρχει νάρθηκας, ενώ διασώζονται και ίχνη του εξωνάρθηκα. Τρίβηλο τοξωτό άνοιγμα αποτελεί τη κύρια είσοδο από τον νάρθηκα προς τον κυρίως ναό. Τα τρία κλίτη του κυρίως ναού χωρίζονται μεταξύ τους με κιονοστοιχίες. Το βόρειο κλίτος απολήγει στην ανατολική πλευρά του στο μεσοβυζαντινό παρεκκλήσι της Αγίας Ειρήνης. Στη βορειοδυτική γωνία της βασιλικής σώζεται το κλιμακοστάσιο που οδηγούσε στα υπερώα. Στην νότια πλευρά του ναού υπάρχει ένα μνημειακό πρόπυλο, το οποίο συνέδεε πιθανώς τη βασιλική με την κεντρική αρτηρία της βυζαντινής πόλης, την Λεωφόρο. Ένα πρόσκτισμα επίσης στη νότια πλευρά θεωρείται το βαπτιστήριο της βασιλικής.
Από τον πλούσιο γλυπτό αρχιτεκτονικό διάκοσμο της βασιλικής ξεχωρίζουν τα σύνθετα ιωνικά κιονόκρανα, τα οποία χρονολογούνται στα μέσα του 5ου αιώνα και αποτελούν προϊόντα των εργαστηρίων της Κωνσταντινούπολης, καθώς και οι κίονες του τριβήλου λαξευμένοι σε θεσσαλικό μάρμαρο (verde antico). Μεγάλες πλάκες προκονήσιου μαρμάρου καλύπτουν το δάπεδο του κεντρικού κλίτους. Από τα ψηφιδωτά του 5ου αι. έχουν διασωθεί λίγες διακοσμητικού χαρακτήρα παραστάσεις, οι οποίες διακρίνονται για την υψηλή ποιότητα εκτέλεσης. Συνθέσεις όπως αυτές που κοσμούν τα εσωρράχια των τόξων του τριβήλου χαρακτηρίζονται από την τάση απόδοσης ενός ειδυλλιακού κλίματος σε συνδυασμό με τον χριστιανικό συμβολισμό.
Οι λίγες τοιχογραφίες που σώζονται σε κακή κατάσταση στο νότιο κλίτος της βασιλικής χρονολογούνται στις πρώτες δεκαετίες του 13ου αιώνα. Οι στρατιωτικοί άγιοι που απεικονίζονται κατά παράταξη, ολόσωμες μορφές εναλλάσονται με μορφές σε προτομή, αποτελούν μέρος της παράστασης των Σαράντα Μαρτύρων της Σεβάστειας.
Ο χριστιανικός ναός κτίσθηκε πάνω στα ερείπια ένος ρωμαϊκού λουτρού, του οποίου αποκαλύφθηκαν τρία επάλληλα δάπεδα κάτω από το βόρειο κλίτος της βασιλικής. Η έκταση που καταλαμβάνουν τα ερείπια του λουτρώνα δείχνουν ότι επρόκειτο για ένα από τα σημαντικότερα δημόσια κτίρια της Θεσσαλονίκης. H βασιλική της Αχειροποιήτου κατέλαβε μόνο ένα τμήμα του προγενέστερου κτίσματος, ενώ το ανατολικό και βόρειο τμήμα του λουτρώνα παρέμεινε σε χρήση και μετά την ανέγερσή της.
Η βασιλική αναφέρεται στις γραπτές πηγές ως ο ναός της Παναγίας Θεοτόκου και μάλιστα ως ο μεγάλος ναός της Θεοτόκου. Η επωνυμία Αχειροποίητος μαρτυρείται για πρώτη φορά σε έγγραφο του 1320 και πρέπει να σχετίζεται με τη λατρευτική εικόνα της Παναγίας δεομένης που υπήρχε στο ναό. Η Αχειροποίητος είναι ο πρώτος χριστιανικός ναός που μετατράπηκε σε τζαμί αμέσως μετά την άλωση της πόλης στα 1430 από τον σουλτάνο Μουράτ, και παρέμεινε το επίσημο τέμενος των κατακτητών καθόλη την διάρκεια της τουρκοκρατίας, γνωστό με το όνομα 'Εσκι Τζαμί (Παλαιό Τζαμί).
Παρόλες τις ανακατασκευές που έχει υποστεί η Αχειροποίητος κατά την διάρκεια της μακρόχρονης ιστορίας της, το μνημείο συγκαταλέγεται σήμερα ανάμεσα στα καλύτερα διατηρημένα και πιο σημαντικά παράδειγματα της τυπικής ξυλόστεγης βασιλικής με υπερώα της πρωτοβυζαντινής περιόδου.
Translation/adaptation by Archaeology Matters:
In the centre of Thessalonike, on St. Sophia street and to the North of the church bearing that name, the Church of Acheiropoietos is to be found, whose construction is dated to the 5th century. The monument underwent a number of architectural interventions in the 7th century, while an important phase of interventions is dated to the late Byzantine period (14th-15th centuries).
The Acheiropoietos church belongs to the type of the three-aisle wood-roof Basilica with Hyperoa, ending on the east in a semi-circular apse. On the west a Narthex can be found, while trases of an exo-narthex can still be distinguished. A three lobed arched opening (trivilon) comprises the main entrance to the church from the Narthex. The three aisles of the main temple are separated by colonnades. The North Aisle ends on its East end in the Mid-Byzantine chapel of Saint Eirene. In the Northwest corner of the Basilica the stair that led to the Hyperoa can still be seen. On the South side of the church a monumental Propylon can be observed, which may have connected the Basilica with the central artery of the Byzantine city, the Leophoros. A secondary construction, also on the southern side, is considered to have been the Baptestirion of the Basilica.
Of the rich architectural sculpture of the Basilica the Ionian Capitals stand out, dated to the mid 5th century, being the product of Constantinopolitan workshops; the columns of the trivilon are worked in thessalian marble (verde antico). Larges plaques of marbles from Prokonisos cover the floor of the central aisle. Little is preserved of the 5th century decorative mosaics, of high quality execution. Compositions such as those that cover the interior of the arches of the trivilon are characterised by the depiction of idyllic atmosphere combined with Christian symbolism.
The few frescoes remaining in the south aisle are in bad shape. They are dated to the first decades of the 13th century. The military saints shown in rank, whole-body depictions alternating with busts, are part of the Forty Martyrs of Sebasteia scene.
The Christian temple was built on the ruins of a Roman bath, of which three succeeding floors were discovered under the Northern Aisle of the Basilica. The size of the remains of the Bath show that it was part of one of the most important public buildings of Thessalonike. The Basilica of Acheiropoietos covered only part of the older building, while the eastern and northern parts of the Baths remained in use after the building of the Basilica.
the Basilica is referred to in written sources as the Temple of the Virgin Mother of God (Panagia Theotokos) and, more precisely as the great temple of the Virgin Mother of God. The name Acheiropoietos [Non-Hand Made. It is a term applied usually to icons that appear miraculously and are thus not human creations] is found for the first time in a document of 1320 and must be related to the worship icon of the Virgin Suppliant that was kept is the church. Acheiropoietos is the first Christian Temple that was transformed into a Mosque immediately after the city was taken in 1430 by the Sultan Murat, and remained the main shrine of the conquerors throughout the whole Turkish period, know as the name Eski Cami ('Εσκι Τζαμί [Old Mosque]).
Despite all the remodelling that the monument underwent throughout its long history, its is counted amongst the best preserved examples and most important examples of a typical wood-roof Basilica with Hyperoa of the Early Byzantine period.
Non-Hand Made cheese pies, just across from the church... Do micacles still happen or do Greeks have a sense of humour?
Note the difference of the level between the Byzantine City and today...The same holds true for most parts of the town.
If anyone has the correct IG reference for this inscription I would appreciate it! - I don't have time to look it up myself...A cursory glance at this [easy to read] inscription gives:
ΑΡΤΕΜΕΙΝΜΑΡΚΟΥ
ΗΓΥΝΗΚΑΙΙΣΙΔΩΡΟΣ
ΙΣΙΔΩΡΟΥΚΑΙΙΟΥΝΙΑ
ΙΣΙΔΩΡΟΥΙΣΙΔΩΡΩ
ΣΑΡΕΙΝΟΤΩΠΑΤΡΙ
ΖΗΣΑΝΤΙΚΑΛΩΣΒΟΥ
ΛΕΥΣΑΝΤΙΙΕΡΑΣΑΜΕ
ΝΩΘΙΑΣΩΝΔΙΟΝΥΣΟ
ΕΚΤΩΝΕΚΕΙΝΟΥΣΚΕΙ
ΝΩΜΝΕΙΑΣΚΑΙΕΥΝΟΙ
ΑΣΧΑΡΙΝ
ΕΝΤΩ•ΖΝΤΣΤΕΙ
Secondary Side
ΧΑΙΡΕ
ΨΥΧΗ
ΚΑΛΗ
No comments:
Post a Comment